Yorgan Nasıl Dikilir?

Yorgan Nasıl Dikilir?
Yorgan dikmek yalnızca meslek olarak değil sanat olarak da bir anlam ifade eden unutulmaya yüz tutmuş incelikleri olan ve çaba isteyen bir uğraştır. Bilhassa yorganın desenlerini işlerken hüner gerektiren bu meslek, bütün aşamalarında dikkat ve özen gerektirir. Oldukça zahmetli bir iş olarak yorgan dikiminde baş parmak ve işaret parmağı iğneyi tutarak, orta parmak yüksüğü taşıyarak, yüzük ve serçe parmakları da ipliğe yön vererek dikiş işlemlerinde kullanılır. Yorgan dikimi, yorgan yüzeyinin dolgu maddesiyle doldurulması ve yüzeyinin motif ile süslenmesi olarak iki aşamalı gerçekleşen bir işlemdir.
Yorgan Yüzeyi Nasıl İşlenir?
Yorganın iç yüzü fazla sallanmadan ve hırpalanmadan dışarı doğru çevrilir.
Dikiş payları ve kat izleri ütülenerek, fazla ipliklerden arındırılır.
Dikilecek yorganın türüne göre genel olarak koyun yünü, pamuk ya da elyaftan seçilmiş dolgu malzemesi tartılır ve yorganda kullanılacak olan miktarı hallaç atma makinesinden geçirilir.
Yorgan yüzünün ön tarafı altta kalacak biçimde düz zemine serilerek dolgu malzemesi yorgan kılıfının içerisine hiç boşluk kalmayacak şekilde yerleştirilir.
Yorgan kılıfı dikilmeyen ağız boşluğundan rulo yapılarak çevrilir ve yorgan yüzünün ağız kısmı dikilir.
Dikim işleminden sonra yorgan çevrilerek astar kısmı alta bakacak şekilde düzgünce tahta zemine yerleştirilir.
Dolgu malzemesinin iyice yorgan içine yerleşmesi için sopayla hem dövülür hem de bastırılır. Yorgan ne kadar çok dövülürse o kadar kaliteli olması söz konusudur.
Dövülme işleminden sonra yorgan yüzü kaymaması için teyellenir ve sopayla dövme işlemleri ön yüzeyde de tekrarlanır.
Yorgan Motifini İşleme
Desenin kumaşa geçirilme işlemi, karbon kağıdı, şablon, geometrik ölçüler ya da araç yardımı ve tırnak geçirme şeklinde bir takım teknikler ile yapılır. Ancak yorgancılar tarafından daha çok çırpı ipi ve tebeşir yardımı ile uygulanan teknik kullanılır. Bu tekniğe göre;
Yüzeyin dikişe uygun hale getirilmesi ve dolgu malzemesinin kaymasını engellemek için teyel dikişi yapılır.
Uzun kenarlardan 30-35 cm. içeriye teyel atılarak içte bir çerçeve oluşturulacak şekilde tüm kenarlar teyellenir.
Yorganın iç yüzü içe, dış yüzü dışa gelecek şekilde uzunlamasına ortadan ikiye katlanılarak pamuğun eşit dağılması için sopalanır.
İkiye katlanmış vaziyetteyken önce içeriden yaklaşık 20 cm, sonra da kenarlardan 10 cm uzaklıkta dikiş yapılır.
Köşelere gelince tekrar sopalanarak işleme devam edilir.
Ardından yorganın 10´ar cm uzaklıkta iki çubuk ya da kenar sıra denilen dikim işlemi yapılır.
Yorgan ön yüzeyi içeride kalacak şekilde tekrar ters çevrilerek iyice sopalanır.
Kenar sıraları sopa ile kontrol edildikten sonra yorgan yüzeyi kare, dikdörtgen ya da köşegen biçimde işlenecek motife göre eşit dilimlere ayrılır.
Bu işlem için yorgan önce bütün kenarlardan ikiye sonra uzun ve kısa kenarlar çapraz gelecek şekilde katlanarak köşeler ve çapraz köşeler çizilir. Aynı şekilde çaprazdan ve ortadan yorgan ikiye katlanarak ortalar belirlenir. Bu işlemlerde çizimler için çırpı ipi ve tebeşir kullanılır.
Bütün köşeleri ve kenarları çizilerek belirlenmiş yorgan üzerine desen tekrarlarında birleşim noktalarına dikkat edilecek şekilde kartondan yapılmış şekiller geçirilir. İşlemler dıştan içe doğru gidilerek tebeşir yardımıyla gerçekleşir.
Tüm çizimler tamamlandıktan sonra desenlerin özelliğine bağlı olarak yorgan enine ve boyuna yine iç dolgu malzemesinin kaymasını önlemek için teyellenir.
Çizilen motifler, teyellenen yorgan üzerine yorgan yüzü, pamuk ve astarı tespit edebilecek şekilde ilinti, desenin model özelliğine göre etrafına şekil verilirken sık iğne dikişi ile ince iş ve yine modele bağlı olarak sık şekilde işlenerek baskı tekniği kullanılarak dikilir.
Dikimi oldukça zahmetli ve inceliklere dayanan yorgan dikiminde, kumaşa uygun ip ve iğne kullanımına, ipliği çekerken kumaşın kesilmemesine, elyafın kesilmemesi için vuruş aralıklarının geniş olmasına ve iğneye takılan ipliğin ne kısa ne de uzun gelecek şekilde kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Ayrıca sadece yüz ve astarın tutularak pamuğun kopartılması durumunda hava geçirgenliği meydana gelerek yorganın koruyucu özelliği gideceği için işlemler dikkatle yapılmalıdır.