Art Deko--

Son günlerde adını çok fazla duymaya başladığımız bir dekorasyon tarzı olan Art deko´nun tam olarak ne olduğu ve bu özel stil ile, diğer dekorasyon tarzlarını nasıl ayırabileceğimiz sorusu birçok insanın aklında yer tutmaktadır. Art Deko tasarımlarını ve objelerini dekorasyon konusuna biraz da olsa hakim bir insansanız gördüğümüz zaman tanımanız mümkündür. Fakat, sadece bir dekorasyon tarzı değil aynı zamanda bu görsel sanat tarzı olan Art Deko´nun tanımına gelince, işler biraz daha karmaşık bir hal alır. Her şeyden önce, Art Deko, farklı ülkelerde zaman içinde görülmeye başlamıştır ve stil her ülkede ufak farklar gösterir. Genellikle stillerin, malzemelerin ve şekillerin eklektik bir kombinasyonu olarak tanımlanır. Bu nedenle Art Deko´yu Art Nouveau, Modern Sanat, Bauhaus okulu veya ve El Sanatları hareketi gibi benzer ekollerden ayırmak her zaman kolay değildir. Ancak, Art Deco stilini tanımamıza ve yardımcı olabilecek bazı özellikler mevcut, bu dekoratif tarzın özelliklerini keşfederek, Art Deko´nın bu önemli ve tipik özelliklerinden bahsetmeye çalışacağız. Görsel sanatlardan tasarıma ve mimariye kadar çeşitli şekillerde karşımıza çıkan bu akımın temel özelliklerine bir göz atalım.

Art Deko´yu Tanımlamak

Art Deco tanımlarındaki ortak kanı, yirminci yüzyılın ilk yarısında etkili olmuş dekoratif stillerden biri olmasıdır. Adını ilk olarak 1925´te Fransa´da ortaya çıktı. Paris´teki ilk ortaya çıkışından sonra, görsel ve dekoratif sanattan modaya, mimariye hatta filmografiye ve ürün tasarımına kadar farklı kaynaklardan ve farklı disiplinlerden etkilenen bu tarz dünya çapında hızla kabul görmüştür. İki Dünya Savaşı arasındaki dönemde en popüler stil hareketi olmasına rağmen, altmışlı yıllara kadar kendi başına bir hareket olarak kabul edilmedi ve bazı sanat tarihçileri bugün bile Art Deko´nun ayrı bir stil olarak tanımlanıp tanımlanmayacağını tartışmakta. Görünümlerinde lüks ve görkemli olan Art Deko tasarımları, savaştan ve büyük bunalımdan sonra yeni ortaya çıkan iyimserlik dönemini işaret ediyordu. Geçmişteki sanat akımlarından ilham almasına rağmen, Art Deko tarzının temel özelliklerinden biri, geleceğe yöneliş ve modern gelişim fikirlerinin öne çıkmasıydı.

Geçmiş Sanat Hareketleri ile Diyalog

Art Deko Kübist hareketinden ödünç aldığı unsurlara atıfla, birçokları tarafından “Ehlileştirilmiş Kübizm” olarak adlandırıldı. Bu, öncelikli olarak geometrik, soyut ve daha parçalanmış formlarla ortaya çıkan büyüleyici yapıya yapılan bir atıftı. Ancak, Kubizm, Art Deko sanatçılarının ana ilham kaynağı olarak kullandıkları tek hareket değildir. Bu yeni stil Fovizm, Fütürizm, Konstrüktivizm ve Suprematizm ve avangart gelenek üzerine kurulmuştur. Art Deko´nun, doğumundan önce gelen önemli hareketlerle ilişkisi tarihseldir, aynı zamanda çağdaşlığa ve geleceğe bakmaya da odaklanmıştır. soyut ilham dışında, Art Deko tasarımcıları, egzotik kültürel unsurları da dekorasyona katma fırsatlarını aradı ve Asya, Orta Amerika´nın birçok bölgesi, Afrika eski Mısır ve Mezopotamya´dan motifleri çokça kullandılar. Motiflerin seçimi de, bu hareket ilk küresel dekoratif stil olduğu için, yerel Art Deko türevlerinden esinlenmiştir.

Art Deko´nun Benzer Dekorasyon Ekolleriyle İlişkisi

Geometrik formların ve simetrik kompozisyonların sık şekilde kullanılmasının yanı sıra güzel sanatlar ve el sanatları arasındaki kombinasyon da, Art Deko´yu Bauhaus tasarım okulunun estetiğine yaklaştırdı. Bununla birlikte, bu iki hareket, modernist akımın karşıt taraflarında yer almaktadır. Art Deko tarzı dekorasyon, lüks eşyalar ve Bauhaus tarzının saflığına karşı çıkan abartılı süsleme ve modern yaşamın getirdiği faydalar ve verimliliğine yönelik basit geometrik biçimler ve yönelimle öne çıkmaktadır. Art Deck da sıklıkla Art Nouveau´nun öncüsü olarak adlandırılıyor. Fakat her iki hareketin de güzel sanat geleneğinden ve cömertçe süslemelerden güçlü bir şekilde etkilenmesine rağmen, geçen yüzyılın başından itibaren etkili olmuş bu iki güçlü dekorasyon stili arasında çok büyük farklılıklar vardır. En belirgin olanı kesinlikle şekil ve çizgilerin görünümüdür. Sanayileşme ve teknik ilerlemeden ilham alan bir tasarım hareketi olan Art Deko, simetrik düzenlemelerde cesur geometrik desenler, canlı ve birbirine zıt renkler ve alüminyumdan paslanmaz cama ve çelikten plastiğe çeşitli modern malzemeler kullanıyordu. Öte yandan Art Nouveau, öncelikle doğal çevreye odaklanmıştı ve bu tarzda çalışan tasarımcılar ve sanatçılar, modern öğeleri daha doğal formlarla uyumlaştırmaya çalışıyorlardı. Sonuç olarak, ahşap malzemeleri sık sık kullandılar ve metal ve camın şekillendirilmesi, çiçekler, sarmaşıklar, yapraklar, böcek kanatları veya tüyler gibi organik formlara sahip tasarımlardan esinlenilerek bu tarz daha da sertleştirildi.

Art Deko´nun Bugünkü Durumu

İkinci Dünya Savaşı´ndan sonra popülaritesini kaybetmiş olmasına rağmen, Art Deko 60´lı yıllarda ve tüketim kültürünün yükseldiği yıllarda yeniden canlandı. Küresel görsel dili ve kitlesel üretimin gerekliliklerine iyi cevap veren yapısı nedeniyle, bu dekoratif tarzın mirası günümüzde hala moda, ürün ve endüstriyel tasarım alanında hala mevcut. Art Deko ürünleri de sanat piyasasında giderek daha popüler hale geliyor ve Art Deko´nun altın çağlarında inşa edilen mimari anıtların restorasyonu ve korunması üzerine çalışmaya devam eden birçok Art Deko tasarımcısının çabaları, takdire değer durumdadır.